Journal of FisheriesSciences.com

Giri?

Galsama a?lar? pasif avc?l?k yapan aletlerdir. Bu a?larda verimlili?i art?rmak için dikkat edil-mesi gereken özellikler vard?r. Bunlar; Avlana-cak tür ve büyüklü?ü, Mevsim ve davran?? özel-likleri, Avlanma bölgesinin karakteri ve do?al ko?ullar gibi faktörler göz önüne al?narak galsama a?? yap?m? için teknik özellikler saptan-mal?d?r.

Bal?k avc?l???nda kullan?lacak a?lar?n yap?s?, materyali, göz aç?kl???, ip kal?nl???, rengi ve do-nam faktörünün av verimi üzerinde etkili oldu?u bildirilmektedir (Brandt, 1984; Hamley, 1980; Millner, 1985).

Av arac?n?n yap? ve donan?m? yan?nda bal?kla-r?n ya?ad?klar? çevredeki s?cakl?k, ???k, rüzgâr ve ak?nt? gibi çevresel faktörler de av verimini etki-leyebilmektedir. Bu faktörler bal?klar?n genel davran??lar?na ve av arac?na verece?i tepkilere de olumlu ya da olumsuz etkiler yapabilmektedir (Özdemir, 2003).

Bal?kç?l?k alan?nda fiziksel ve biyolojik fak-törlerin de?i?mesi, türlerin davran??lar?n? do?ru-dan etkilemektedir. Özellikle ???k yo?unlu?u ve su s?cakl???, bal???n görme kabiliyetini ve yüzme h?z?n? etkileyerek a?a kar?? tepkisini de?i?tir-mektedir (Hamley, 1975; Lokleborg, 1998; Kallagil ve di?, 2003; Willeman ve di?., 1996).

Galsama a?lar? ile avc?l?kta, a?lar?n av verim-liliklerini ve seçiciliklerini etkileyen pek çok faktörden birisi de donam faktörüdür. A? gözü-nün yap?s? donam faktörü ile do?rudan ilgilidir. ?deal a? gözünün ?ekli, de?i?ik bal?k türleri hatta farkl? habitatlardaki ayn? türün de?i?ik popülâs-yonlar? için farkl?l?k gerektirebilir. Genellikle, dü?ük donam faktörüyle donat?lan a?larda donam faktörü yüksek olan a?lara göre ayn? türün daha iri bireyleri yakalanabilmektedir. Çünkü a?lar?n donam faktörü azald?kça bal?klar?n dolanarak ya-kalanma olas?l?klar? artmaktad?r (Karlsen ve Bjarnason, 1986).

Özellikle 30 y?l içerisinde Türkiye’de h?zl? nü-fus art???na paralel olarak ortaya ç?kan enerji ihti-yac? ülkenin zengin akarsular?n?n kullan?lmas? sonucunu beraberinde getirmi?tir. Bu nedenle sa-y?lar? devaml? olarak artan hidroelektrik santrali ve bunlarla beraber olu?an baraj gölleri ülkenin enerji ihtiyac?n? kar??larken bir taraftan da ol- dukça yüksek potansiyelde su ürünleri üretimini ve avc?l???n? ortaya ç?karm??t?r. Bu kaynaklardan yeterince faydalan?lmas? halinde halk?m?z?n ihti-yac? olan hayvansal protein aç??? da giderilmi? olacakt?r. Bu baraj göllerinden birisi de Keban Baraj Gölü’dür.

Bu ara?t?rman?n amac?, Keban Baraj Gölü Çemi?gezek Bölgesi’nde ekonomik olarak avla-nan bal?k türlerinin avc?l???nda mevsimsel de?i-?imlerin ve a? renginin av verimi üzerindeki et-kilerinin belirlenmesi, dolay?s? ile bölgede kulla-n?lacak galsama a?lar?n?n daha verimli olmas?na hizmet etmek amaçland?.

Materyal ve Metot

Ara?t?rma Eylül 2004-Nisan 2006 tarihleri aras?nda Elaz??’a 42 km uzakl?ktaki Keban Baraj Gölü Çemi?gezek Bal?kç?l?k Kooperatifi’nin av-lak sahas?nda gerçekle?tirilmi?tir (?ekil 1).

?ekil 1. Ara?t?rma bölgesi ve çal??ma istasyonlar? ( Orsay, 2007)
Figure 1. Research area and work stations

Bu ara?t?rma Keban Baraj Gölü Çemi?gezek bölgesi’nde ekonomik olarak avlanan bal?k türle-rinin mevsimsel olarak (?lkbahar, Sonbahar, K??) renkli monofilament galsama a?lar?n?n (Ye?il, Mavi, Bordo, Siyah) avc?l?k etkinli?inin belir-lenmesi amac? ile yap?lm??t?r.

Ara?t?rmada 40 ve 55 mm göze geni?li?indeki monofilament galsama a?lar?n boyuna ikiye bö-lünüp (200 göze /2) Ye?il, Mavi, Bordo, Siyah renk olacak ?ekilde kuma? boyas? ile boyanarak 0.50 ve 0.67 donam faktörü ile donanarak haz?r hale getirildi.

Çal??mam?zda kullan?lan monofilament galsama a?lar? 100 göze geni?li?inde ve 50 m uzunlu?undad?r. Mantar ve kur?un yakada kulla-n?lan yaka ipleri 3, 3.5 mm ve 5 mm çapa sahip polipropilen halatlardan olu?mu?tur. Mantar ya-kada kullan?lan yüzdürücüler 6x3 cm çap ve ka-l?nl???nda, kur?un yakada kullan?lan bat?r?c?lar ise 5 cm uzunlu?unda ve 50 g a??rl???nda kur?unlar-d?r.

Çal??mada ölçülen fiziksel parametreler +- 1 C hassasiyetli termometre ile su s?cakl??? portatif pH ile pH ölçümleri ve ???k geçirgenli?i ise seki-diski gibi arazi tipi aletler kullan?larak tespit edildi.

Ara?t?rma, Keban Baraj Gölü’nün Çemi?ge-zek Bölgesinde ticari bal?kç?lar?n a? att?klar? böl-gede yürütülmü?tür.

Çal??mada kullan?lan a?lar birbirine eklenerek bir tak?m olu?turulmu?tur. Sonucun tesadüfî ol-mas? ve av kompozisyonun etkilenmemesi amac? ile birbirinin ard?na eklenen a?lar her seferinde kar???k olarak s?ralanarak ayn? derinliklere seril-mi?tir. Avc?l?k 2-20 m derinliklerde yap?ld?. A?-lar sudan ç?kar?ld?ktan sonra ç?kan bal?k say?s? haz?r formlara kaydedildi.

Bulgular ve Tart??ma

Ara?t?rma Elaz??’a 42 km uzakl?ktaki Keban Baraj Gölü Çemi?gezek Bal?kç?l?k kooperatifinin avlak sahas?nda gerçekle?tirilmi?tir.

Ara?t?rmada 7 m uzunlu?unda, 2.26 m geni?-li?inde, 0.80 m derinli?inde, 11.5 HP gücünde pancar motoruyla çal??an bir bal?kç? teknesi kul-lan?lm??t?r.

Ara?t?rma bölgesinde fiziksel parametre-ler

Yap?lan çal??mada ölçülen parametreler su s?-cakl???, pH ve ???k geçirgenli?i (Seki- disk derin-li?i) dir. Bu parametreler arazi tipi aletler kulla-n?larak gerçekle?tirilmi?tir. pH ölçümleri pH metre, ???k geçirgenli?i ölçümleri standart seki disk aleti (cm), su s?cakl??? termometre (ºC) ile ölçüldü (Tablo 2).

Tablo 1. Kullan?lan galsama a?lar?n?n teknik özellikleri
Table 2. The technical features of the used gillnet

Tablo 2. Çal??ma bölgesinin fiziksel parametreleri
Table 2. Physical parameters of the study area

Tablo 2 incelendi?inde pH 8.15-9.10 aras?nda, bulan?kl?k 292-422 cm aras?nda, s?cakl?k 7.6-27.4 ºC aras?nda de?i?ti?i belirlendi.

Avlanan bal?klar?n mevsimsel de?i?imleri

Keban Baraj Gölü Çemi?gezek Bal?kç?l?k koope-ratifinin avlak sahas?nda ilkbaharda 456 218 gram (% 58), sonbaharda 254 104 gram (% 28), k?? mevsiminde ise 135 964 gram (% 16) olmak üzere toplam 846 286 gram bal?k avlanm??t?r. (?ekil 2).

?ekil 3. Avlanan Bal?klar?n Mevsimsel De?i?imleri
Figure 3. Seasonal changes of catched fish

Avlanan bal?klar en fazla ilkbahar mevsiminde avlan?rken (% 58), en az ise k?? mevsiminde (%16) avland??? belirlenmi?tir

Bal?k türlerinin göze geni?liklerine ve a? rengine göre mevsimsel de?i?imleri

Çal??mada bal?k türlerine, göze geni?liklerine, renkli monofilament galsama a?lar?na, mevsimsel de?i?imlere göre ayr? ayr? incelenmi?tir.

Capoeta trutta

40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Capoeta trutta miktarlar?, mev-simlere ve donam faktörlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 3 de görülmektedir.

Tablo 3 incelendi?inde 40 mm göze geni?li-?indeki renkli a?larla toplam 129 705 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avlanan donam faktörünün 0.67, en fazla bal?k avlanan a? rengi-nin ise siyah oldu?u belirlenmi?tir.

Tablo 3. 40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?nda avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 3. Fish weights of catching at the color gill nets in 40 mm mesh size (W=g)

55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Capoeta trutta miktarlar?, mev-simlere ve donam faktörlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 4 de görülmektedir.

Tablo 4. 55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?ndaki avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 4. Fish weights of catching at the color gill nets in 55 mm mesh size (W=g)

Tablo 4 incelendi?inde 55 mm göze ge-ni?li?indeki renkli a?larla toplam 117 032 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avla-nan donam faktörünün 0.50, en fazla bal?k avla-nan a? renginin ise siyah oldu?u belirlenmi?tir.

Cyprinus carpio

40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Cyprinus carpio miktarlar?, mevsimlere ve donam faktörlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 5 de görülmektedir.

Tablo 5. 40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?nda avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 5. Fish weights of catching at the color gill nets in 40 mm mesh size (W=g)

Tablo 5 incelendi?inde 40 mm göze geni?li-?indeki renkli a?larla toplam 31072 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avlanan donam faktörünün 0.67, en fazla bal?k avlanan a? rengi-nin ise Bordo oldu?u belirlenmi?tir.

55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Cyprinus carpio miktarlar?, mevsimlere ve donam faktörlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 6 da görülmektedir.

Tablo 6. 55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?ndaki avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 6. Fish weights of catching at the color gill nets in 55 mm mesh size (W=g)

Tablo 6 incelendi?inde 55 mm göze geni?li-?indeki renkli a?larla toplam 44863 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avlanan donma faktörünün 0.50, en fazla bal?k avlanan a? rengi-nin ise bordo oldu?u belirlenmi?tir.

Barbus rajanorum mystaceus

40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Barbus rajanorum mystaceusa??rl?klar?, mevsimlere ve donam fak- törlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 7 de gö-rülmektedir.

Tablo 7. 40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?nda avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 7. Fish weights of catching at the color gill nets in 40 mm mesh size (W=g)

Tablo 7 incelendi?inde 40 mm göze geni?li-?indeki renkli a?larla toplam 118392 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avlanan donma faktörünün 0.50, en fazla bal?k avlanan a? rengi-nin ise Ye?il oldu?u belirlenmi?tir.

55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Barbus rajanorum mystaceus miktarlar?, mevsimlere ve donam faktörlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 8 de görülmekte-dir.

Tablo 8. 55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?ndaki avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 8. Fish weights of catching at the color gill nets in 55 mm mesh size (W=g)

Tablo 8 incelendi?inde 55 mm göze geni?li-?indeki renkli a?larla toplam 117524 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avlanan donam faktörünün 0.50, en fazla bal?k avlanan a? rengi-nin ise ye?il oldu?u belirlenmi?tir.

Barbus esocinus ve Barbus xanthopterus

40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Barbus esocinus ve Barbus xanthopterus miktarlar?, mevsimlere ve donam faktörlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 9 da görülmektedir.

Tablo 9. 40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?ndaki avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 9. Fish weights of catching at the color gill nets in 40 mm mesh size (W=g)

Tablo 9 incelendi?inde 40 mm göze geni?li-?indeki renkli a?larla toplam 92065 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avlanan donma faktörünün 0.50, en fazla bal?k avlanan a? rengi-nin ise Ye?il oldu?u belirlenmi?tir.

55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar? ile avlanan Barbus rajanorum mystaceus miktarlar?, mevsimlere ve donam faktörlerine göre ayr? ayr? bir ?ekilde Tablo 10 da görülmek-tedir.

Tablo 10. 55 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?ndaki avlanan bal?klar?n a??rl?klar? (W=g)
Table 10. Fish weights of catching at the color gill nets in 55 mm mesh size (W=g)

Tablo 10 incelendi?inde 55 mm göze geni?li-?indeki renkli a?larla toplam 195 578 gram bal?k avland??? belirlenmi? olup; en fazla bal?k avlanan mevsimin ilkbahar, en fazla bal?k avlanan donma faktörünün 0.67, en fazla bal?k avlanan a? rengi-nin ise mavi oldu?u belirlenmi?tir.

Galsama a?lar?n?n seçici ve biyolojik yönde ?slah edilmesi gerekmektedir. (Ricker, 1975; Prouzet ve Dumas, 1988; Pawson, 1991; Bal?k ve Çubuk, 2001; K?nac?gil ve di?, 1999)

Bu amaca yönelik olarak yap?lan bu çal??-mada, Keban Baraj Gölü Çemi?gezek Böl-gesi’nde ekonomik olarak avc?l??? yap?lan bal?k türlerinin mevsimsel olarak (?lkbahar, Sonbahar, K??) hangi renklerde yo?unla?t?klar?n?n (ye?il, mavi, bordo, siyah) belirlenmesine çal???lm??t?r.

?ki avc?l?k sezonu süren ara?t?rmam?zda 4 farkl? renk (ye?il, mavi, bordo, siyah) ve her bir renkli a?dan 2 farkl? göze geni?li?i (40 ve 55 ) ve 2 ayr? donam faktörü (0.50 ve 0.67) kullan?lm??-t?r.

Yapm?? oldu?umuz çal??mada; 0.50 donam faktörü ve 40 mm göze geni?li?indeki galsama a?lar?nda en verimli a??n siyah renkli a? oldu?u, bunu s?ras?yla ye?il, mavi ve bordo renkli a??n izledi?i, 0.50 donam faktörü ve 55 mm göze ge-ni?li?indeki galsama a?lar?nda en verimli a??n mavi renkli a? oldu?u, bunu s?rs?yla siyah, ye?il ve bordo renkli a??n izledi?i, 0.67 donam faktörü ve 40 mm göze geni?li?indeki renkli galsama a?lar?nda en verimli a??n mavi renkli a? oldu?u bunu s?ras?yla siyah, ye?il ve bordo renkli a??n izledi?i, 0.67 donam faktörü ve 55 mm göze ge-ni?li?indeki renkli galsama a?lar?nda ise en ve-rimli a??n mavi renkli a? oldu?u bunu s?ras?yla ye?il, bordo ve siyah renkli a? oldu?u tespit edilmi?tir.

Çal??mam?z?n içeri?ine uygun olarak yap?lan çal??malardan farkl? ortamlarda ya?ayan farkl? bal?k türleri üzerine yap?lan ara?t?rmalar mev-cuttur. Amerika’da Yeni Meksika Gölü’nde 9 farkl? rengin bal?k avc?l???nda etkisi ara?t?r?lm??t?r (Jester, 1973). Ayr?ca, ülkemizde Bey?ehir Gölü’nde 8 farkl? renkte galsama a?lar?n?n bal?k türlerine göre renk seçicili?i ara?t?r?lm??t?r (Bal?k ve Çubuk, 2001).

Bey?ehir Gölünde 8 farkl? renkli galsama a?? (k?rm?z?, siyah, beyaz, mavi, aç?k ye?il, koyu ye-?il, sar?, ve kahverengi) 4 farkl? bal?k türü üze-rinde avc?l??? çal???lm??, farkl? renklerin farkl? türleri avlad??? tespit edilmi?tir. Bu ara?t?rmada bal?k avc?l???nda renklerin tonlar? bile avlanan bal?k türlerini etkiledi?i belirlenmi?tir. Bey?ehir Gölü’nde avlanan bal?k say?s?na göre en verimli a?lar?n s?ras?yla k?rm?z?, siyah, beyaz, aç?k ye?il, sar?, mavi, koyu ye?il, kahverengi a? oldu?u ay-r?ca sudak bal??? için ise en verimli a??n, kahve-rengi a? oldu?u, bu a?? ise s?ras?yla aç?k ye?il, sar?, beyaz, k?rm?z?, siyah, mavi ve koyu ye?il a?lar? izledi?i sonucuna var?lm??t?r (Bal?k ve Çu-buk, 2001).

Bir ba?ka çal??mada Hindistan’da yap?lan bir çal??mada beyaz renkli a?lar?n sar?, ye?il, kahve ve mavi a?lardan daha etkili oldu?u belirtilmi?tir (Narayanappa ve di?., 1977).

Balt?k denizinde yap?lan bir ba?ka çal??mada (Stinberg ve Bohl, 1985) ise koyu ye?il galsama a?lar?n?n bal?k avlamada daha uygun bir renk ol-du?u tespit edilmi?tir .

Kara, (1992), Akdeniz’de Diplodus annularis için yapm?? oldu?u çal??mada koyu renkli a?lar?n aç?k renkli a?lardan daha etkili oldu?unu bildir-mi?tir.

Kuzey Deniz’ de yap?lan bir çal??mada (Steinberg ve Bohl, 1985) aç?k renkli a?lar?n koyu renkli a?lardan daha etkili (1.43/1.71) ol-du?unu belirtmi?lerdir.

Legget ve Jones, (1971) Alosa sapidissima için yapm?? olduklar? çal??mada ays?z karanl?k gecelerde avc?l???n daha etkili oldu?unu belirt-mi?lerdir.

Baz? ara?t?r?c?lar (Steinberg, 1964; Jester, 1973) yapm?? olduklar? çal??mada hedef türlerin avc?l???nda, renk seçiminin uygun olaca??n? ve hedef olmayan türlerin azalt?labilece?ini, stok yönetimi için renk seçiminin uygun olaca??n? be-lirtmi?lerdir.

Galsama a?lar?nda kullan?lan materyalin ve materyal renginin farkl? olmas?n?n av verimi üze-rinde etkili oldu?unu, aç?k renk materyale sahip a??n koyu renk materyale sahip a?dan 1.8 kat daha fazla oldu?u bildirilmektedir (Twedle ve Bodington, 1988).

Baz? ara?t?r?c?lar (Cui ve di?, 1991; Wardle ve di?, 1991) a??n görülebilirli?inin galsama a?lar? avc?l???nda önemli bir faktör oldu?unu bildir-mektedirler.

Yapm?? olduklar? çal??mada; galsama a?la-r?nda kullan?lan materyalin ip kal?nl???n?n ve ip renginin boy seçicili?i üzerinde de?il av verimi üzerinde etkili oldu?u, ancak farkl? türlerin göre-bilme yetenekleri ve vücut yap?lar?ndaki farkl?l?k nedeniyle tür seçicili?i üzerinde de önemli etkisi-nin oldu?u bildirilmektedir (Antony, 1981).

E?irdir Gölü’nde sudak ve gümü?i havuz ba-l?klar? için yap?lan bir çal??mada (Bal?k ve Çu-buk, 2006) galsama a?lar? ile avc?l?kta a? rengi-nin (siyah, beyaz, mavi, sar?, k?rm?z?, aç?k ye?il, koyu ye?il, ve kahverengi) av verimi üzerine et-kisi ara?t?r?lm??t?r. Bu göldeki sudak bal??? için en verimli a??n beyaz, gümi?i havuz bal??? için ise en verimli a??n koyu ye?il a?lar oldu?u sonu-cuna var?lm??t?r.

Bu de?erlendirmeler, yapm?? oldu?umuz ça-l??ma ile benzerlik göstermektedir. Elde edilen bulgular?m?zda da uzatma a?lar? ile ayn? sahada yap?lan avc?l?k da av veriminin, a?lar?n renkle-rine ve bal?k türlerine göre de?i?ebilece?i anla-??lmaktad?r. Yapt???m?z çal??mada bal?klar?n renkleri ay?rt edebildikleri, bu nedenle de farkl? renklerdeki a?lar?n farkl? türlerdeki av verimli-likleri aras?nda önemli oldu?u belirlenmi?tir

Galsama a?lar?nda materyal renginin farkl? ol-mas?n?n av verimi üzerinde etkili oldu?u tespit edilmi? olup; Keban Baraj Gölü Çemi?gezek Bölgesi’nde karabal?k için siyah, sazan için bordo, küpeli bal?k için ye?il, b?y?kl? bal?k için mavi renkli galsama a?lar?n?n kullan?labilece?i tespit edilmi?tir.

Bu sonuçlar, di?er baz? ara?t?rmac?lar?n yap-m?? olduklar? benzer çal??malar?n sonuçlar?na pa-ralellik veya benzerlik göstermektedir.

Galsama a?lar?nda en uygun donam faktörü s?-ras?yla 0.40- 0.50, 0.30–0.50 ve 0.50 ve 0.80 ola-rak önerilmektedir (Nomura, 1978; Karlsen ve Bjanarson, 1986).

Tjeukemeer’de sudak ve çapak bal?klar? için yap?lan bir ara?t?rmada; 0.25 donaml? a??n 0.50 donaml? a?a göre daha verimli oldu?u belirtil-mi?tir (Machiels ve di?, 1994).

Tatl?su levre?i ve k?z?lgöz avc?l???nda 1/2 ve 1/3 donaml? a?lar?n 2/3 donaml? a?lardan daha etkili oldu?u ifade edilmektedir (Backiel ve Welcomme, 1980).

E?irdir Gölü’nde yap?lan bir çal??ma da 0.33 donam faktörlü a?da 0.40, 0.50 ve 0.67 donaml? a?lardan s?ras?yla 1.39, 1.55 ve 1.78 kat daha fazla sudak avland??? sonucuna var?lm??t?r (Bal?k ve Çubuk, 1998).

Yapm?? oldu?umuz bu çal??mada elde edilen sonuçlardan, galsama a?lar? ile avc?l?kta a?lar?n av verimi üzerinde donam faktörü etkisinin de?i-?ik bal?k türleri için ve hatta ayn? türün de?i?ik habitatlardaki popülâsyonlar? için bile farkl?l?k arz edebilece?i anla??lmaktad?r.

Galsama a?lar? ile avc?l??? etkileyen faktörler-den birisi de su s?cakl???d?r. Bilindi?i üzere pasif avc?l?k yapan galsama a?lar? ile avc?l?kta bal?kla-r?n aktiviteleri çok önemlidir. Bal?klar?n aktivi-teleri de bu faktöre ba?l? olarak mevsimsel olarak de?i?iklik gösterebilmektedir.

Bu çal??mada elde edilen sonuçlar incelendi-?inde, av veriminin en yüksek oldu?u mevsimin ilkbahar, en verimsiz mevsimin ise k?? oldu?u tespit edilmi?tir. Elde edilen bulgulardan ayl?k bal?k say?lar?ndaki farkl?l?klar?n?n su s?cakl???n?n de?i?imi etkili oldu?u tahmin edilmektedir.

Bu sonuçlar, di?er baz? ara?t?rmac?lar?n yap-m?? olduklar? benzer çal??ma sonuçlar? ile uyum arz etmektedir.

E?irdir Gölü’nde sudak ve gümü?i havuz ba-l?klar? için yap?lan bir çal??mada (Bal?k ve Çu-buk, 2006) galsama a?lar? ile avc?l?kta mevsimsel de?i?imlerin, av verimi üzerine etkisi ara?t?r?l- m??t?r. Bu göldeki sudak bal??? için en verimli mevsimin sonbahar, gümi?i havuz bal??? için ise en verimli mevsimin yaz oldu?u sonucuna var?l-m??t?r.

Dünyan?n birçok ülkesinde deniz ve iç sularda çok çe?itli boylarda ve donan?mlarda uzatma a?-lar? kullan?lmaktad?r. Bu a?lar?n verimlilikleri de o bölgede bulunan bal?k türlerine göre de?erlen-dirilebilmektedir. Ülkemiz çok geni? iç su alanla-r?na sahip olma ?ans?na kar??n, yetersiz üretimi ile de dikkat çekmektedir. Öncelikle av verimi dü?ük a?lar?n yerine populasyonun yap?s?na zarar vermeyecek verimlilikleri yüksek, a?lar?n kulla-n?lmas? te?vik edilmelidir.

Su Ürünleri avc?l???nda ilerlemi? olan ülke-lerde av araç ve gereçleri belirli standartlar çer-çevesinde üretilmektedir. Özellikle avc?l?k uygu-lamalar?n?n su ürünleri stoklar?n? azalt?lacak ted-birler, av araç ve gereçlerinin üretimi a?amas?nda al?nmaktad?r.

Sonuç

Avrupa Birli?ine üye olma noktas?nda aday konumunda bulunan ülkemizin AB’nin ortak ba-l?kç?l?k politikas? temelinde yatan do?al kaynak-lar?n korunmas? prensibini de dikkate alarak, su ürünleri stoklar? üzerinde yapaca?? avlanma akti-viteleri belirli uluslararas? normlar çerçevesine göre uygulanacakt?r. Avrupa Birli?i’ne tam ola-rak girinceye kadar ülkemiz bilimsel çal??malar?n ????? alt?nda avc?l?k sisteminin bu toplulu?a adaptasyon çerçevesinde yeniden incelenmesi, özellikle iç sularda yo?un miktarlarda kullan?lan sade a?lar?n hedef türleri avlayacak ?ekilde dü-zenlenmesi gerçe?i, bu çal??ma ile tekrar anla??l-m??t?r.

1023

References

1. Acosta, R, A., Appeldorn, S, R., (1995). Catching efficiency and selectivity of gill net and trammel nets in coral reefs from Southwestern Puerto Rico, Journal of Fish Research, 22: 175-196. doi: 10.1016/0165-7836(94)00328-T
2. Alverson, D,L., Freeberg, M, H., Pope, H., Murawski, S,A., (1994). A global assesment of fisheries by-catch and discards, 233, FAO fisheries. Roma.
3. Andreev, N,N., (1955). Some problems in the theory of the capture of fish by gill nets, Naaucho Island Insitute, 30: 109-129.
4. Anonim, (1982). Denizürünleriavaraçvege-reçleri el kitabi, 75, TarimveKöyIsleri Ba-kanligiKorumaveKontrolSubeMüdür-lügü, Ankara.
5. Anonim, (1983). Su ürünleri-avlamaaraçvege-reçleriileilgili tanimlar,42, T.S.E. 3854, Ankara.
6. Antony, P,D., (1981). Visual constratthresold in the cod Godusmorhua, Fish Biology, 19: 87–103.
7. Backiel, T., Welcomme, R,C., (1980). Guide lines for sampling fish in Inland Waters, 53, ELFAC Tecnical Paper, Inland.
8. Balik, I., Çubuk, H., (1998). Sudakbaligi (Stizostedionlucioperca(L1758) avcili-ginda multifilament fanyalivegalsamaag-lariilemonoflamentgalsamaaglarininavverimlerininkarsilastirilmasi, DoguAnadoluBölgesi III. Su ürünleriSempozyumu, 645– 648, Erzurum.
9. Balik, I., Çubuk, H., (2001). Effect of net colours on efficiency of monoflment gillnets for catching some fish species in lake Beysehir, Turkish Journal of Fisheries and Aguatic Sciences,1: 29-32.
10. Balik, I., Çubuk, H., (2006). EgirdirGölü’ndegalsamaaglariilesudak (Stizostedionlucioperca(L,1758) veGümisihavuzbaligi ( Carassiusgibello(B, 1782) avciligindamevsimseldegisimlerinveagrengininavverimiüzerineetkisi. SüleymanDemirelÜniersitesi, Fen BilimleriEnstitüsüDergisi. 9(3): 10-27.
11. Beverton, R,J,H., Holt, S,J., (1957). On the dynamics of exploited fish populations, London Fisheries Investment Series, Agriculture and Fisheries, 2(19): 533.
12. Brandt., A., (1984). Fishing catching methods of the World, 418, Fishing News Books Ltd. England.
13. Cui, G., Wardle, C,S., Glass, C,W., Johnstone A,D,F., Mojsiewiez W,R., (1991). Light level thresholds for visual reactions of mackerel (Scombrusscombrus L.) to coloured monofilament nylon gillnet materials on apperance under water, Fisheries Research, 10: 225-263. doi: 10.1016/0165-7836(91)90079-U
14. Çelikkale, M, S., (1991). Ormaniçisuürünleri, 319, KaradenizTeknikÜniversitesiBasi-mevi, Trabzon.
15. Çelikkale, M, S., Düzgünes, E, Candeger, A, F., (1993). Av araçlariveavlamateknolojisi, 541, KaradenizTeknikÜniversitesiBasi-mevi, Trabzon.
16. Çelikkale, M,S., Düzgünes, E, Okumus, I., (1999). Türkiyesuürünlerisektörüve Av-rupaBirligiileentegrasyonu, 532, Istanbul TicaretOdasiYayinlari, Yayin No: 1999–63, Istanbul.
17. Dickson, W., (1989). Cod gill net effectiveness related to local abundance, availability and fish movement. Fisheries Research, 7: 127-148.
18. Duman, E., (2002). BalikAvciligiEkonomisi, FiratÜniversitesi Fen BilimleriEnstitüsüDoktoraDersNotlari, Elazig.
19. Engas, A., Lokkeborg, S., (1994). Abundance estimation using gillnet and longline, The Role of fish behaviour in capture and abundance estimation, Journal of Fish Research, 8: 130-163.
20. Gulland, J, A., (1991). Fish stock assesment, A manual of basic method, 223, FAO/ wiley series on food and agriculture, Chichester, England.
21. Hameed, S, M., Boopendranath, R, M., (2000). Modern fishing gear technology, 186, Daya Publishing House Ltd, Delhi, India.
22. Hamley, J, M. , (1975). Review of gillnet selectivity, Fisheries Research Board of Canada, 32: 1943 -1969.
23. Hamley, J, M., (1980). Sampling with gillnets. FAO Guidelines for Sampling Fish in Inland Waters, 33: 37-55.
24. Heemings, C, C., (1973). Direct obsaervation of the behavior of fish relation of fishing gear, HelgoländerWissenschaftlicheMeeres-untersuchungen, 24: 348-360.
25. Holt, S,.J., (1963). A Method for determininig gear selectivity and Its application, ICNAFS Species, 5: 106-115.
26. Holst, R., Wileman, D., Madsen, N., (2002). The effect of twine thickness on the size selectivity and fishing power of Baltic cod gill nets, Fisheries Research, 56 (3): 303-312. doi: 10.1016/S0165-7836(01) 00328-9
27. Hossucu, H., (1998). Balikçilik I, Avlamaaraç-lariveteknolojisi, 247, EgeÜniversitesi. Su ÜrünleriFakültesiYayin No:55DersKitabiDizini No:24, Bornova, Izmir.
28. Hossucu, H., (2000). Balikçilik III, AvlanmaYöntemleri, 237, EgeÜniversitesiBasimevi, Izmir.
29. Jester, D, B., (1973). Varioation in catchability of fishes with colour of gill nets, Transactions ofthe American Fisheries Society, 102:109-115.
30. Jones, E., Glass, C., Milliken, H., (2004). The reaction and behaviour of fish to visual componenets of fishing gear and the effect on catchability in survey and commercial situation, 133, International Council for the Exploration of the Sea WGFTFB Working Paper, Gdynia, Polland.
31. Kallayil, J, K., Jorgensen, T., Engas, A., Ferno, A., (2003). Baiting gill nets- How is fish behaviour Affected, Fisheries Research, 61(9): 125–133. doi: 10.1016/S0165-7836(02)00181-9
32. Kara, A., (1992). EgeBölgesiuzatmaaglariveuzatmaaglaribalikçiliginingelistirilmesiüzerinearastirmalar, DoktoraTezi, Danis-man Metin, C., Ege.Üniversitesi. Fen Bi-limleriEnstitüsü, Bornova, Izmir.
33. Karabatak, M., (1992). Göllerdesuürünleriavci-liginindüzenlenmesi, Su ÜrünleriAvlamaveIslemeTeknolojisiSeminerTebligleri, Istanbul Rotary Kulübü, 13-25, Istanbul.
34. Karslen, L., Bjarnason, B. A., (1986). Small – Scale fishing with drifnets, FAO Fisheries Technicals Paper, 284.
35. Kinacigil, H.T., Çira, E., Ilkyaz, A,T. (1999). Balikçiliktahedeflenmedenavlanantürlersorunu, EgeÜniversitesi Su Ürünleri Der-gisi, 16(3): 437-444
36. Klust, G., (1982). Netting materials for fishing Gear, 162, FAO by Fishing News Books Ltd, England.
37. Kurkilathi, M., Rask, M., (1996). A comparative study of the usefulness and cathability of multimesh gill nets series in sampling of perch ( Percafluviatilis L.) and roach (Rutilisrutilis L.), Fisheries Research, 27(4): 243-260.
38. Lagler, K,F., (1978). Capture sampling and examination of fishes, Methods for assesment of fish production in freshwaters, 357, Blackwell-Oxford, England.
39. Legget, W,C., Jones, R,A., (1971). Net avoidance behaviour in American shad (Alosasapidissima) as observed by ultrasonic tracking techniques, Fisheries Research Board of Canada, 28: 1167-1171.
40. Laevastu, T., Favorite, F., (1988). Fishing and stock fluctuations, 240, Fishing Newsoks Ltd. England.
41. Lokkeborg. S., (1998). Feeding behaviour of cod, Godusmorhua: Activity rhytm, and Chemically Mediated Food Search, Jourrnal of Animal Behavior, 56: 371-378. doi: 10.1006/anbe.1998.0772
42. McLennan, D. N., (1992). Fishing gear selectivity. Journal of Fisheries Resarch, 13(3): 201-204.
43. Mengi, T., (1989). Agyapimi, Materyalveteknik, 367, FiratÜniversitesiYayinlari, Elazig.
44. Metin, C., Lök, A., Ilkyaz, A.T., (1998). Farkligözgenisliginesahipsade dip uzatmaagla-rindaisparoz (Diplodisannularus) veIzma-rit (Spicaraflexuosa) baliklarininseçiciligi, EgeÜniversitesi Su ÜrünleriDergisi, 15(3): 1-11.
45. Millner, R,S., (1985). The use of anchored gill and tangle nets in the sea fisheries of England and Wales. Maff Directorate Fisheries Research, Lowesoft, Laboratory leaflet, 57: 1-27
46. Narayanappa, G., Khan, A,A., Naidu, R, M., (1977). Coloured gill nets for reservoir fishing, Fish Science and Technology Society, 14(1): 44-48.
47. Nomura, M., Yamazaki, T., (1977). Fishing techniques I, 260, Texbook Series, No: 42. Japan International Cooperation Agency, Tokyo.
48. Nomura, M., (1978). Outline of fishing gear and method kanagawa international fisheries, 122, Nagai, Yokosuka- Shi, Japan.
49. Orsay, B., (2007). Farklirenkvedonamlardayapilandirilmis monofilament sadeaglarinavverimliligi. DoktoraTezi, Danisman Du-man, E., Firatüniversitesi Fen BilimleriEnstitüsü, Elazig.
50. Özdemir, S., (2003). Çesitliavaraçlarininav-lanmaetkinligininbalikdavranislariyönün-den incelenmesi, YüksekLisansTezi, Da-nismanKoyuncu, I, OndokuzMayisÜniver-sitesi. Fen BilimleriEnstitüsü, Samsun.
51. Özdemir, S., Erdem, Y., (2006). Mono ve multifilament solungaçaglarininfarklihavasartlarindakiavverimlerininkarsilastiril-masi, FiratÜniversitesi Fen veMühendislikBilimleriDergisi, 18 (1): 63-68.
52. Pawson, M, G., (1991). The relationship between catch, effort and stock size in put – and take Trout fisheries, Its variability and application to management. Catch Effort Sampling Strategies, 6: 72-80.
53. Pala, M., (2002). Kebanbarajgölüçemisgezekbölgesi’ndeavlananekonomikönemehaizbesbaliktürününavciligindakullanilan monofilament sadeaglarinseçiciliközellik-leri. DoktoraTezi, DanismanDuman, E., Fi-rat üniversitesi, Fen BilimleriEnstitüsü, Elazig.
54. Pope, J,A., Margetts, A,R., Hamley, J,M., Akyüz, E,,.F., (1975). Manuel of methods for fish stoch assessment, Selectivity of Fishing Gear. FAO Fisheries Technical Paper, 41(1): 1- 46.
55. Prouzed, P., Dumas, J., (1988). Measurement of Atlantic salmon spawning escapement.in Atlantic salmon planning for the future. London Croom Helm, 325-343.
56. Regier, H, A., Rabson, D,S., (1966). Selectivity of gill nets, especially to lake Whitefish, Journal of Fish Research, 23: 423-454.
57. Ricker, W,E., (1975). Computation and interpretation of biological statistics of fish populations, Bulletin Fish Research Board Can, 191: 382 .
58. Sainsburg, J,C., (1996). Commercial fishing methods, An introduction to vessel and gears, ,359, Fishing News Book, A Division of Blackwell Science Ltd, Farnham, UK.
59. Steinberg, R., (1964). Monofilament gillnets in freshwater experiment and practice, Modern Fishing Gear of the World II, 111-114, London, UK .
60. Steinberg, R., Bohl, H., (1985). Experimental fishing with gill net in The Southern Nort Sea. Fleischwirtschaft, 32(3): 132-134.
61. Tamura, T., (1957). A study of visual perception in fish, especially on resolving power and accommadation. Bulletin Japan Society Science Fish, 22: 536-557.
62. Timur, M., Tasdemir, O., (1989). Agmateryaliveagyapimteknigi, 221, AkdenizÜniversitesiMatbaasi, Antalya.
63. Todd, R.A., (1911). Covered net experiments. North Sea Fish Investment, Common Third Report On Fish and Hydro Investment, 1906-1908, England.
64. Trunen, T., (1996). The effect of twine thickness on the catchability and selectivity of gillnets for pikeperch ( Sitizostedionlucioperca), Annual Zoology, 33: 621-625.
65. Tweddle, D., Bodington, P., (1988). A comparison of the effectiveness of black and white gill nets in Lake Malawi, Africa Fisheriies Research, 6(3): 257-269. doi: 10.1016/0165-7836(88)90018-5
66. Ünal, V., Akyol,O., Hossucu, H., (2001). Balik-çilikyönetimindeihtiyaçduyulanbiyo-ekolojikveriler, EgeÜniversitesi Su Ürün-leriDergisi, 18(1-2): 243-253.
67. Walsh, S. J., Hickey, W.M., (1993). Behavioural reactions of demersal fish to bottom trawls at various light conditions. ICES Marine Science, 196: 68-76.
68. Wardle, C.S., Cui, G., Mojsiewics, W.R., Glass, C.W., (1991). The effect of colour on the appearance of monofilament nylon under water, Journal of Fisheries Research, 10: 243-253. doi:10.1016/0165-7836(91)90078-T
69. Willeman, D.A., Ferro, R.S.T., Fonteyne, R.., Millar, R.B., (1996). Manual of methods of measuring the selectivity of towed fishing gear, ICES Cooperative Research Report, 215: 126.